GÜRCÜ EDEBİYATI │ MİTOLOJİ │ E.ÂLÂ TÜRKMEN*

Gürcü Edebiyatı, edebiyatın tüm türleri ile gelişme kaydetmeye devam ederek yüzyılımıza geldiğinde birçok edebiyatçının yetiştiğini görüyoruz.
Eseri Türkçeye en çok çevrilen yazar ise Noder Dumbadze olmuştur. 1984 yılında hayata gözlerini kapayan Nodar Dumbadze, UTEF’in ithaf edildiği ilk dört yazardan biri olarak Festival tarihimizde de yerini almıştır. 

Kültürün aynasıdır edebiyat. Gürcü kültüründe ise efsaneler önemli yer tutmakta, binyıllardır coğrafyasında anlatılagelen efsaneleri kaleme alanlar, sadece Gürcü Edebiyatına değil, Dünya Edebiyatına da hizmet etmektedir.
Şota Rustaveli’nin Kaptan Postlu Şövalyesi, bir Dünya klasiğidir. Tıpkı onun gibi Vaşa Pşavela’da Gürcü Edebiyatında Dünya çapında iz bırakan şair ve yazardır. 

Gürcü Edebiyatında ilk Gürcüce kitabın 1629 yılında Roma’da basıldığını, Gürcistan’da ilk basım evinin 1709 yılında açıldığını, 1700’lü yıllarda Gürcü şiiri ve tiyatrosunun geliştiğini, gazetenin çıkarılmaya başladığını, 1800’lerde romanlarıyla ünlenen yazarların çoğaldığını görüyoruz. 

Bu dönemin edebiyatçısı İlia Çavçavadze, UTEF katılımcıları ile 2018 yılında tanıştırılmıştır. 

Dönemin diğer önemli şair ve yazarı olan Vaja Pşavela da insan-doğa ilişkisini hümanizm temaları ile yapıtlarına işlemiş, 2020 yılının teması ile ilişkisi gözlemlendiğinden UTEF’in ithaf edilen değeri olmuştur. Okurumuz, onu, genç yazarlarımızdan Gülsen Yıldız’ın araştırma yazısının yer aldığı bölümde daha yakından tanıyabileceklerdir. 

Gürcü kültüründe önemli bir yer tutan Mitoloji, edebiyatın bir türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğu dillerinde “efsane” batı dillerinde “mit” anlamında kullanılmakta; insanlığın, evrenin, dinler ve kültürlerin, gelenek ve göreneklerin söylencelerini barındırmaktadır.

Türk Dil Kurumunda Efsane: Eski çağlardan beri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları konu edinen hayalî hikâye, söylence, gerçeğe dayanmayan, asılsız söz... 

Mitoloji: Mitleri, doğuşlarını, anlamlarını yorumlayan, inceleyen bilim... 

Mit: Geleneksel olarak yayılan veya toplumun hayal gücü etkisiyle biçim değiştiren alegorik bir anlatımı olan halk hikâyesi...

Mitos; efsaneleşen kavram veya kişi, olarak tanımlanmaktadır.
 

Mitoloji; Asya, Avrupa, Orta Doğunun, Kuzey Amerika Yerlilerinin, Güney Amerika ve Mezoamerika Yerlilerinin hikâye ve söylenceleriyle zenginlik kazanmıştır. 

Güzel sanatlardan, anlatım sanatından, düşün ve duygu yoğunluklarından beslendiği bir gerçektir. 

Yaşayan ve yaşanmışlıkların efsanelere dönüştüğünden bahsedenlerin yanı sıra hayal gücü ürünü oldukları görüşünü savunan uzmanları da vardır. 

Bir hikâye mit de efsane de olabilir; çünkü mitolojik teması bilinçli şekilde üretilebilmektedir. Oluşturulan bu yeni türe, J.R.R. TOLKİEN tarafından MYTOPOEİA adını verilmiştir. 

Çağdaş Mitolojiye örnek; Star Wars, Tarzan, Hobbit, Yüzüklerin Efendisi gösterilirken, Dünya’nın en eski edebi belgelerinden biri olarak kabul edilen Dede Korkut Destanlarının orijinallerinin Vatikan ve Dresden kütüphanelerinde muhafaza edildiği bilinmektedir.

ÇAYKARA / 11.04.2020

*UTEF Kurucusu, Yazar