HOLLANDA EDEBİYATI│MEKTUP│E. ÂLÂ TÜRKMEN

Sevgili Okur'umuz; 
Bugün 17 Nisan 2020. 
Pırıl pırıl bir hava var Trabzon’da.  
Açık mavi bir gökyüzü var. 
Doğudan batıya birbirine paralel uzayıp 
boylu boyunca Karadeniz manzaramın üzerinde yatan 
iki incecik bulut çizgisi var...

Batıda yeşil dağlarım vardır benim. 
Siyah ve mavi dağlarım da... 
Yeşili de siyahı da yorganlarını çoktan kaldırdılar üzerlerinden; 
oysa mavi dağlarımın doruklarında duruyor halâ karbeyazı ipekler... 

Gözlerim Yoroz Burnunun ötesine götüremese de
bakışlarımı,
keşan tezgâhlarına akıtasım gelir iplik iplik onları. 
Çarşıbaşı’na kadar gidesi gelir göresim. 
Mektup Festivalimiz var orada, bilirim...
Bilirim,
edebî mektuplarda; 
mektubun yazıldığı dönemin edebiyat ve düşünce olayları yer almakta... 
Kimi, öğüt vermekte, kimi yol göstermekte... 
Edebî mektuplar, geniş kitlelerin de okuyabilmesi için yayımlanmakta... 
Eleştiri de, seyahatname de, roman da, hikâye de, şiir de, kompozisyon da mektup tarzında yazılabilmekte... 

15. yüzyılda Ali Şir Nevaî, 16. yy. da Kınalızade Ali, 17. yüzyılda Veysî, 18. yüzyılda Ragıp Paşa, 19. yüzyılda Namık Kemal, 20. yüzyılda Ahmet Hamdi Tanpınar’ın mektuplarını okudu edebiyat severler bilirim... 

Bilirim, Cahit Sıtkı Tarancı’nın, Ziya Osman Saba’ya; Nazım Hikmet’in, Kemal Tahir’e yazdığı mektuplar da vardır.
Dünya’da, edebi mektup yazan birçok yazar da vardır aslında...
Sizi,
romanlar, risaleler, tiyatro oyunları yazan, besteler yapan Hollandalı bir yazarla tanış olmak için onu araştıran genç yazarımız Yiğithan Adıgüzel’in yazısını okumaya davet etmeden önce 
bu satırlarda
-çok kısa da olsa- 
Hollanda Edebiyatından da bahsetmek istiyorum aslında.

Hollanda Edebiyatında ilk, Halk Edebiyatı karşımıza çıkıyor.
Hollanda dili Felemenkçe ile Azizler, Şövalyelerin yaşam öyküleri dini şiirler, mistik nesirlerle yazılı hale geliyor.
Kırsal şiirler, lirik şiirler yazılmaya başlanıyor sonra.
18. yüzyılda Fransız Edebiyatındaki Klasisizm, Hollanda Edebiyatını da etkiliyor.
19. yüzyılda ise bu defa romantizm takip ediliyor... 
Bu akıma kapılan romanlar üretilmeye başlanıyor... Fransız Edebiyat çevrelerinde olduğu gibi Hollanda’da da şair ve yazarlar guruplar halinde bir araya geliyorlar.
Akımlar, savaşlar elbette Hollanda Edebiyatının temsilcilerini de, ürünlerini de etkisi altına alıyor... 

Şimdi; 1786 yılının Avrupa’sında olduğumuzu düşünelim... 
O gün, Hollandalı Isabelle de Charrière; Paris’tedir.
Benjamin Constant ile tanışacaktır... 
İlerleyen zamanda Charrière ve Constant bir araya gelecek ve karşılıklı mektuplaşma tarzında hazırladıkları bir romanı yazarak yayımlayacaklardır. 
Bu, İsabelle de Charrière için hiç de zor gelmemiştir!
Çünkü mektubu, günlük yaşamında da edebi eser olarak çokça kullanmaktadır... 

Şu pandemi gündeminde, bilgili saydığıma bakarak dokunuyor olsam da harflerine; 
klavyesiz günlerde daktiloyla, tükenmez kalemle, kurşun kalemle, mürekkepli kalemle, kuşların tüyleriyle, fil dişleriyle, metal ve şimşir levhalarla, kamıştan fırçalarla, çivilerle ve parmaklarla yazılan yazılarla; konularına göre, yazanla yazılan arasındaki ilişkiye göre ayrım gösteren bu edebi türü konu alıyor UTEF, 2020’de yine...  

Postacılarımızı yormayacağız bu gidişle; 
anılarımızda kalacaklar... 
Kuşaklarımız 
özel mektupları da, resmi mektupları da bilse;
mektûbatımız 
ne bir zarf ne bir pul ne de postaneye ihtiyaç duyacak bu devirde... !

Sevgiyle ve sağlıcakla kalınız...

E. Âlâ TÜRKMEN 

ÇARŞIBAŞI