SAMED BEHRENGİ │Prof. Dr. NİMET YILDIRIM*

İranlı öğretmen, çocuk hikayeleri ve halk masalları yazarı ve derleyicisi Samed Behrengi, 1939 yılında Güney Azerbaycan’ın Tebriz kentinde doğmuştur. İlkokulu bitirdikten sonra Tebriz’deki Debîristân-i Terbiyet ardından da Dânişserâ-yi Âlî adlı öğretmen okullarında okudu. Öğrenimini tamamladıktan sonra bazı köy okullarında öğretmenliğine başladı ve kısa ömrünün sonuna kadar bu görevde kaldı.
Öğretmenliğinin yanı sıra bir taraftan da Tebriz Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde gece öğrenimine devam etti. Azerbaycan köylü çocuklarına rehberlik hizmetleri sunarken onlar için masallar yazdı. Halk edebiyatını inceledi. Ağızdan ağıza dolaşan halk masallarını toplayarak bu malzemeyi Azerî Türkçesi ve Farsça olarak yeniden kaleme aldı. Edebi faaliyetlerinin belki de en önemlisi olan bu çalışmasının yanı sıra Azerbaycan folkloru ve İran eğitim sistemi üzerine eğildi; sistemin aksayan yanlarını tespit ettikten sonra çözüm yolları üretti.
Halkın dilinde dolaşan masalları, söylenceleri derledi, yorumladı, yeniden yazdı. Bunları derlemenin yanı sıra, çocuk öyküleri yazdı. 
Yazar 1968’de, 29 yaşındayken, Azerbaycan’daki Aras nehrinde yüzerken bir kaza sonucu öldü. Behrengi, yazdığı masallarla, Şahlık düzenini açıkça eleştiriyor, her türlü baskı yönetimine karşı çıkıyordu. Yapıtları onlarca dile çevrilmiştir.
O dönemin önemli gazetelerinde ve dergilerinde çıkan yazılarında yazılar yazdı. Âdîne adlı haftalık bir gazete çıkardıysa da, o dönemin baskıcı yönetimi altında bu gazete varlığını sürdüremedi.
Eserlerinden büyüklerin de pek çok şey öğrendikleri belirten Behrengi, şöyle diyor: “Çocuklar, bu toplum babalarınızın size miras bıraktığı toplumdur. Yaramazlıklarınızı aza indirmeli ya da hatta tümüyle bırakmalısınız. Bu toplumun sorunlarının üstesinden gelecek çözüm araçlarını aramalı, bulmalı ve de hastalıkları yok etmelisiniz.
Toplumu tanımanın birkaç yolu vardır. Bu yollardan biri kitap okumaktır. Kitapların hem en iyisini seçmeliyiz, hem de bizim çeşitli sorularımıza yanıt verenlerini. Kitap toplumumuzu ve öteki ulusları bilgilendirmek ve bize toplumsal hastalıkları göstermek zorundadır.
Öyküler bizlere, toplumumuzun gerçek bir resmini çizebilir; sorunlarını ve nedenlerini açıklayabilir. Öyküler, okuyanları yalnızca eğlendirmez. Bu yüzden ben de akıllı çocukların öykülerimi yalnızca hoş vakit geçirmek için değil, öğrenip bilgilenmeleri için okumalarını istiyorum
Özellikle Küçük Kara Balık adlı çocuk kitabı, onun yalnızca İran’da değil, dünyanın pek çok ülkesinde tanınıp sevilmesine yol açtı. Bu küçük kitap, İtalya’da ve Çekoslovakya’da ödüller aldı. Samed Behrengi’nin masal derlemeleri ve çocuk kitapları dışında eğitimle ilgili yazıları vardır. Eserlerinin büyük bölümü Türkçemize çevrilmiştir.
Behrengî’nin Makale ve yazıları:
I. İnceleme, gözlem ve makale dalındaki yapıtları:
2. İran Eğitim Sorunlarına İlişkin Bir İnceleme); 
3. Azerbaycan dili ve folkloru
4. Makaleler Mecmuası
5. Azerbaycan masalları
6. Tapmacalar ve Koşmacalar

Eserleri:
1. Bir Varmış Bir Yokmuş
2. Bir Şeftali Bin Şeftali
3. Bu Gelen Köroğludur
4. Püsküllü Deve
5. Sevgi Masalı
6. Küçük Kara Balık
7. Ulduz Kız’ın Konuşan Bebeği
8. Ulduz Kız’ın Kargaları
9. Pancarcı Çocuk
10. Kel Güvercinci
11. Yıldız ve kargalar
12. Bir Günlük Düş ve Gerçek
13. Bir Aşk Masalı

* Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Yazar