ALMAN EDEBİYATI│GAZETE│E. ÂLÂ TÜRKMEN*

UTEF, edebiyatın türlerini her gün görünür kılarken ülkelerin edebiyatlarını da gözlüyor. Bugün Alman Edebiyatını; ne özellikleri açısından, ne Altın Çağları, ne Gençliği, ne Gerçekçiliği, ne Natüralizmi, Empresyonizmi, Neoromantizmi, Sembolizmi, ne Ekspresyonizmi, ne Nazi Dönemlerinin öncesi ve sonrası, ne Günümüz Edebiyatı üzerinden değerlendireceğiz! Bugün onun gazetelerinden birinin sayfalarına göz gezdireceğiz. Üstelik Dünya Gazetecilik tarihinde müstesna bir yere sahip olan bir gazeteyi inceleyeceğiz. Sahibine, Dünya Edebiyatına bıraktığı iz için teşekkür edecek, festivalimizi kendisine ithaf edeceğiz.

Julius Adolph Von Söhne, Dünya’nın ilk gazetelerinden birinin sahibi olmanın yanı sıra Kraliyet Matbaası’nın da yöneticisidir. Gazetesini haftalık yayınlarla okurlarına sunan SÖHNE, UTEF’in genç yazarlarından Mina KARAMAN’ın araştırma-inceleme konusu olmuştur. Alman Edebiyatındaki izlerini ve gazetesini bize o anlatacak. 

Bu satırları edebiyatın “gazete” türüne ayıralım isterim...

GAZETE; haber ve bilgi paylaşımları yapan, bulmaca ve reklamların basılıp dağıtımının yapıldığı yayımlardır. Özel bir gündemi olabilir; genel gündemi de takip edebilir. Günlük ve haftalık olarak da okuruna ulaşabilir.

İthaf edildiğimiz Gazete Sahibi Julius Adolph Von Söhne’nin Gazetesinin basımından binyıllar önce dağıtıcıların, ellerindeki tabletleri Nil Nehri kıyılarında elden ele dağıttığı bilinmektedir. Toplanan haberlerin MÖ 59 yılında, bu defa basılarak 2000 kopya yapılıp dağıtıldığı bilinmektedir. Roma Setatosu’nca çıkarılan ve imparatorluğun değişik yerlerine dağıtılan bu gazetenin Acta Diurna olduğu; fethedilen toprakları, siyasi gelişmeleri, toplumsal olayları ve gladyatör dövüşlerinin sonuçlarını yayımladığı ve okuma bilen Roma vatandaşlarının onu, yüksek sesle okuyarak okuma bilmeyenlere duyurduğu söylenir.

İlk Türkçe gazete 1828 yılında Kahire’de yayınlanmaya başlayan Vekâyi-i Mısriyye’dir. Trabzon’un ilk gazetesi ise zamanın Trabzon Valisi Esat Muhlis Paşa tarafından çıkarılan “Trabzon Gazetesi” olmuştur. 

UTEF; Trabzon Valiliğine, Trabzon’un ilk gazetesinin yayıncısı olarak, yurt içi ve dışından gelen gazeteci konuklarıyla “Gazete Festivali kapsamında” geleneksel ziyaretlerde bulunmaktadır. 

Gazeteler; sabah yayımlandığında “Sabah Gazetesi”, akşam saatlerinde yayımlandığında “Akşam Gazetesi” adını almaktadırlar. Yayımlanma sıklığına göre değerlendirilen gazeteler ise “Günlük Gazeteler” ya da “Haftalık Gazeteler” adıyla okurlarına ulaştırılmaktadırlar.
“Yöresel, Ulusal ve Uluslararası Gazeteler” ise hitap ettiği kitlelere göre adlandırılmaktadırlar. “Spor, din, magazin, ekonomi, siyaset” gibi konulardan birini seçerek yayımlanan gazeteler de günlük veya haftalık yayımlanarak dağıtılmaktadırlar.

İş olarak gazetecilik faaliyetini yürüten bireylere gazeteci, denmektedir.
Gazeteciler, bilgi kaynağına ulaşıp edindiği bilgiyi veya haberi okura sunmaktadır.
İşlerini “Gazetecilik etik kuralları” çerçevesinde yapıyor olmaları; beklenen özelliklerini belirlemektedir. 
Gazeteciler, kulaktan dolma bilgilerle değil, verecekleri haberi doğru kaynağından alıyor olmaları amacıyla gazetecilik yaparlar.
Gazete, radyo, televizyon, İnternet gibi kitlesel yayın organları; anayasanın öngördüğü üç devlet gücü olan “yasayıcı-meclis, yürütücü-hükûmet, yargılayıcı-mahkemeler” yanında dördüncü denetleyici devlet gücü olarak anılmaktadırlar.
Açık fikirli, dürüst, ön yargılardan uzak ve kişilik haklarına saygılı olan gazeteciler; muhabir, editör, grafikçi, foto muhabiri, yazı işleri müdürü, sorumlu yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeni, televizyon haberciliği ve dergi haberciliği de dahil, gazetecilik unvanları ile anılırlar. İliştirilmiş Gazetecilik ise; savaş ve sıcak çatışmalarının yaşandığı sahalarda taraf olduğu askerlerle birlikte hareket ederek, haberleri, tarafı olduğu askerlerin bakış açısıyla aktaran haberciler için kullanılmaktadır. Bu gazetecilik türünün Türkiye’deki ilk temsilcileri Irak Savaşı'nda, cephede yer almışlardır. 

BEŞİKDÜZÜ / 18 Nisan 2020

*UTEF Kurucusu, Yazar