ALMAN GAZETECİLİĞİN GELİŞİMİ VE WOLFENBÜTTEL’DEKİ NİDA

Almanya Otuz Yıl Savaşları nedeniyle siyasi birliği bozulmuş ve küçük devletler haline bölünmek zorunda kalmıştır. Kötü siyasal ve ekonomik yapı Almanya’da gazeteciliğinin çıkması ve kökleşmesinde en büyük etkendir. Savaşçılar kamuoyuna istedikleri biçimde haberleri yansıtabilmek için basını bir araç olarak kullanmıştır.  

Bugünkü anlamda ilk gazete 1609’da Aşağı Saksonya’da yayımlanan Aviso Oder Zeitung’tur. 

Bu gazete genel olarak dış politika ve savaştaki ilginç haberleri veriyordu. Haberler gelişigüzel veriliyordu. Aynı başlığı taşıyan diğer bir gazete 1610’da Köln’de yayımlandı. 

Bu dönemde ortaya çıkan muhalefet gazeteciliği Almanya’da gelişmedi çünkü Almanya’da çok şiddetli sansür uygulandı. Gazetecilik türlerinden biri olan edebî gazetecilik, Almanya’daki basın temsilcisi olan Nicolai’nin kurduğu Allgemeine Deutsche Bibitohtek dergisi bünyesinde ve 154 yazar ile gelişti.1849 yılında Almanya Wolf Ajansı kurularak ticari haberler, Borsa-Kombiya rayiçleri piyasa hareketlerini izlemek bu büronun görevi oldu ve nasyonal-sosyalizm olaylarına kadar varlığını sürdürdü. Alman Wolf Ajansı yerine D.N.C(Alman Haberler Bürosu) kurularak devam ettirdi.

Günümüzde ise Almanya’da gazeteler devlet tarafından değil, ticari amaçlı kurumlar tarafından hazırlanır ve yayımlanır. Almanya’da etiğin temel kuralları ise Alman Basın Konseyi tarafından kabul edilen “Basın Kodeksi” dir. Allens Bach Düşünce Araştırmaları Enstitüsüsü tarafından gerçekleşen bir ankete göre her 10 Almandan 9’u yüksek standartlara uygun gazetecilik çalışmalarını Almanya’da toplum ve demokrasi için önemli olduğu düşüncesindedir.Almanya aynı zamanda 5. büyük gazete pazarıdır. Federal Gazete Yayıncıları Birliğine göre Almanca konuşulan ülkelerdeki basılı ve dijital gazete günlük tirajı nüfusun dörtte üçünü oluşturuyor. 323 günlük gazete, 13 haftalık gazete ve 6 Pazar gazetesi ile toplam tirajı 18,3 milyondur. Almanya’da dijital gazete okurunun artması basılı gazete tirajının düşmesine sebep oluyor. Almanya’da her iki internet kullanıcısından beri düzenli olarak online gazete ve süreli seçeneklerden yararlanılıyor. Almanya’nın ülke çapında çıkan günümüzdeki gazateleri: Deutscland.de , Die Tageszeitung(Taz), Süddeutsche Zeitung, Frankfurter Rundschau, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Die Zeit, Bild, Die Tagesspiegel...

Almanya’da gazetecilik fikrini ortaya atan ve Almanya’nın ilk gazetecisi Julius Adolph Von Söhne‘dir. Von Söhne’nin doğum tarihi bilinmemektedir. 1539’dan beri var olan Wolfenbüttel’deki bir matbaayı devraldı. Mahkeme yazıcısı ünvanı ile de bilinirdi. Onun basımevinde özellikle ölüler vaaz edilir, ara sıra yazılar çıkar ve yönetmenlikler basılırdı. Ayrıca ilk baskısı 15 Ocak 1609’da olan Wolfenbüttel’de yayımlanan “Aviso Oder Zeitung“ editörüydü. Daha önce sadece elle yazılan gazeteler vardı. Ayrıca yazılı haberler Köln, Anvars, Prag, Roma, Venedik gibi Alman veya Avrupa şehirlerinden gündeme getirirdi ancak bölgesel haber yoktu. 

Eserlerine gelirsek;

Walter Schöne, Wilhem Hartman, Britta Berg, Braunschweiger, Zeitung Spezial. 
İlk gazete olan Aviso Oder Zeitung Wolfenbüttel’de varlığını sürdürdü. 
Julius Adolph Von Söhne 24 Ocak 1616’da öldü. 

Mezarı Aşağı Saksonya’nın Wolfenbüttel şehrindedir.

İşte Wolfenbüttel’de çıkan o nida birçok Alman’ın basın ve düşünce özgürlüğün ortaya çıkmasına sebep oldu ve Georg Baselitz'e bu sözü söyletti: “Basın ve sanat devletin koruması ve kontrollü altında olamaz. Bunun aksini telkin eden yazarlar özgür toplumun yıkılışına öncülük ediyor.”

Dipnot (Kaynakça):
https://www.deutschland.de/tr
https://de.m.wikipedia.org/wiki/Julius_Adolph_von_S
http://www.megep.meb.gov.tr/

*Kanuni Anadolu Lisesi